De Royal Eijkelkamp Edelmanboor wordt over de hele wereld gebruikt, bij het bemonsteren van de bodem, traditionele bodemkarteringen en in het bodemonderzoek. Maar hoe komt de Edelmanboor aan zijn naam? Daarvoor moeten we terug in de tijd, toen de eerste werkzaamheden voor bodemkartering in Nederland plaatsvonden.
De Edelmanboor is vernoemd naar professor C.H. Edelman, hoogleraar aan de toenmalige landbouwschool in Wageningen. Maar professor Edelman is niet de uitvinder van de handboor. Het verhaal begint tijdens de Tweede Wereldoorlog, toen studenten en leraren van de Nederlandse universiteiten de keus kregen tussen dwangarbeid in Duitsland of een loyaliteitsverklaring aan de bezetter. Voor velen was een derde optie aantrekkelijker: onderduiking.
Een groep studenten en leraren, voor een groot deel afkomstig uit Wageningen, kwam zo terecht in de Bommelerwaard. Onder hen de bekende bodemkundige professor Kees Edelman. Ze verkleedden zich als boerenknecht en vervolgden hun activiteiten: het bestuderen en in kaart brengen van de bodem, met een schop als belangrijkste hulpmiddel. Voor de bovengrond redden ze zich daarmee, maar voor de diepere lagen was meer nodig. Ze probeerden verschillende grondboren, maar geen was optimaal. Het ontwikkelen van een eigen handboor, dat gemakkelijk te draaien en legen was met een relatief ongestoord grondmonster als resultaat, werd een uitdaging.
De heer Egberts, een ander lid van de groep, besloot zich daarvoor in te zetten. In 1948 had hij zijn ontwerp klaar en zocht een smid om die te maken. Die vond hij in Jan Eijkelkamp, tweede generatie eigenaar van de dorpssmederij Eijkelkamp die al in 1911 was opgericht. Leuk detail: de boor mocht maximaal 1,20 meter lang zijn, zodat die in de achterbak van een Volkswagen Kever zou passen. Het prototype van de boor werd goedgekeurd, en er volgde al snel een grotere order voor de Edelman handboren, vernoemd naar de professor die tijdens de oorlog de bodemkartering voortzette.
Voor smederij H.J. Eijkelkamp, toen nog gevestigd in Lathum, was dit een cruciaal moment. Het smeden van handboren werd prioriteit, en naarmate de jaren vorderden werd het assortiment steeds verder uitgebreid met instrumenten voor grondbemonstering en -onderzoek, uiteindelijk ook voor water. En nu, bijna een eeuw later, wordt de Edelmanboor nog steeds dagelijks met de hand gesmeed.
Elke Edelman handboor begint als een metalen plaat, waar als eerste het logo in wordt gestanst. Met behulp van een mal krijgt het zijn ronde vorm. Dan begint het echte werk: het smeed- en laswerk geeft de boor zijn typerende vorm en maakt het een sterk kwaliteitsproduct, met een lange levensduur.
Bekijk de video om het hele proces te zien!
Bronnen:
